اولين دندانپزشک فرنگي در ايران کيست؟
به گزارش خبرگزاري ايسنا
با توجه به اين که اين آگهي قديمي‌ترين سند يافت شده درباره حضور دندانپزشکان فرنگي در ايران است، فعلاً مي‌توان موسيو پلوکه را اولين دندانپزشک فرنگي حاضر در ايران دانست و روشن است که زودتر از دکتر هيبنت به ايران آمده و مشغول به کار دندانپزشکي و دندانسازي شده است.
به گزارش ايسنا، سعيد ميرسعيدي، پژوهشگر تاريخ پزشکي عصر قاجار، در رومه ايران نوشت: «در مقاله «استخدام اولين دندانپزشک اروپايي در سال 1293 هجري قمري و پايه‌گذاري دندانپزشکي نوين در ايران» در شماره 49 و50 مجله گنجينه اسناد، دکتر احمد هاشميان با استناد به خبري در رومه دولت عليه ايران در تاريخ 1286 هجري قمري، از دندانپزشکي فرانسوي به نام «موسيو پلوکه» نام برده است که در آن تاريخ به‌تازگي به ايران وارد شده بود. از اين شخص در منابع ديگر شرح حال و اطلاع بيشتري در دست نيست و تا به حال تصوير و توصيف و اشاره‌اي درباره او ديده نشده است.
متن اين اعلان که اشارات دقيقي به جزئيات درمان‌هاي دندانپزشکي ارائه شده دارد، در مقاله فوق چنين آمده است:
«موسيو پلوکه، يکي از صاحب‌صنعتان دولت بهيه فرانسه است. روز بيستم شهر رجب وارد دارالخلافه گشته، مصمم به شغل رفع مرض دهان و درد دندان است. حکيم مذکور دندان که درد مي‌کند، بدون اذيت بيرون مي‌آورد و در عوض دندان مصنوعي تازه مي‌گذارد که هيچکس تميز نمي‌دهد که اين دندان مصنوعي است. هر دنداني که سياه شده باشد يا زنگ زده باشد، پاک مي‌کند و دنداني که کرم خورده باشد رفع کرم خوردگي مي‌کند که ابداً ديگر کرم نزند و هر دهاني که بدبو باشد، معالجه مي‌کند و دندان جفتي که روي هم افتاده باشد، جدا مي‌کند و دندان اگر کج باشد، راست مي‌نمايد و در پاريس به جهت اين شغل نشانه‌هاي افتخار متعدد به او داده‌اند. منزل او در بيرون دروازه دولت، پهلوي خانه خليفه فرنگي است. کتابچه در علم و هنر خود نوشته و در صورت و شکل شخص با دندان و بي دندان را نموده و در وقت آمدن به ايران، در اسلامبول طبع کرده و مجاناً به معارف و اعياني که رومه دارند، داده مي‌شود.»
با توجه به اين که در مقاله فوق تنها متن اين اعلان آمده و تصوير آن ارائه نشده است، به جست‌وجو در آرشيو رومه‌هاي قديم ايران پرداختيم و با کمک محقق ارجمند جناب آقاي دکتر رضا کسروي به شماره 636 «رومه دولتي به تاريخ يوم پنجشنبه سيزدهم شهر شعبان المعظم مطابق سال خجسته فال ئيلان ئيل سنه 1286هجري [قمري]» برابر با تاريخ 27 آبان 1248 دست پيدا کرديم. اين شماره رومه به عنوان «نمره ششصد و سي و شش منطبعه دارالخلافه ناصري در مدرسه مبارکه دارالفنون در دارالطباعه دولتي» معرفي شده است.
لازم به توضيح است که اين رومه بعد از رومه وقايع اتفاقيه و قبل از رومه ايران تا پيش از سال 1288 هجري قمري منتشر مي‌شده است.
با مراجعه به اين نسخه، معلوم مي‌شود نام اين دندانپزشک فرانسوي که در مقاله دکتر هاشميان موسيو پلوکه خوانده شده، به طور دقيق قابل خوانش نمي‌باشد و به وسيله کاتب وقت رومه به صورتي مخدوش و غير قابل تشخيص نوشته شده و يا در مرحله چاپ به اين شکل درآمده است.
همچنين در کتاب «اولين‌هاي تهران، سيروس سعدونديان، انتشارات نگارستان کتاب، چاپ اول: 1389» در صفحه 226، متن همين اعلان آمده اما نام دندانپزشک، «موسيو پاز» خوانده شده که آن هم صحيح به نظر نمي‌رسد.
بجز نام دندانپزشک بقيه متن آگهي در هر دو منبع بطور کامل و صحيح خوانده شده است. به علاوه بر خلاف اشاره دکتر هاشميان، از متن اين آگهي اطلاعي در مورد استخدام اين دندانپزشک توسط دولت ايران به دست نمي‌آيد و در ساير منابع نيز تا به حال سندي در مورد استخدام او در دربار و دولت ايران ديده نشده است. نکته قابل توجه ديگر اين که اين دندانپزشک طبق اين اعلان، در تاريخ 20 رجب 1286 وارد تهران شده و اين تاريخ تقريباً سه سال پيش از ورود دکتر «برتراند باتيست آنسگاريوس هيبنت» (مسنن‌السلطنه) دندانساز سوئدي «ناصرالدين شاه» بوده و بنابراين دکتر هيبنت بر خلاف آنچه مشهور است اولين دندانپزشک خارجي حاضر در ايران نبوده است.
طبق اسناد وزارت خارجه، حکم تلگرافي صدراعظم به پاريس براي استخدام هيبنت در تاريخ 8 ژوئيه 1872 برابر با دوم جمادي الاول 1289 بوده و انعقاد قرارداد او با دولت ايران اندکي بعد از اين تاريخ و ورودش به ايران در اواخر سال 1289 هجري قمري مي‌باشد.
اولين اعلان در مورد حضور هيبنت هم به اوايل سال 1290 هجري قمري برمي‌گردد و در رومه ايران، نمره 157، 24 صفر 1290 منتشر شده است.
همان طور که عنوان شد، بجز همين آگهي، تا به حال هيچ سند ديگري از اين دندانپزشک فرانسوي به دست نيامده است و از مدت زمان حضور او در ايران اطلاعي در دست نيست. با توجه به اين که اين آگهي قديمي‌ترين سند يافت شده درباره حضور دندانپزشکان فرنگي در ايران است، فعلاً مي‌توان او را اولين دندانپزشک فرنگي حاضر در ايران دانست و روشن است که زودتر از دکتر هيبنت به ايران آمده و مشغول به کار دندانپزشکي و دندانسازي شده است.»
منبع: ايسنا
مقالات مرتبط:
درباره این سایت